Jak rozpoznać uzależnienie od hazardu? Poradnik dla bliskich

Z gier hazardowych korzystają dziś miliony ludzi na całym świecie. Dla części z nich niewinna rozrywka przeradza się w problem. Około 1% populacji cierpi obecnie na zaburzenia związane z korzystaniem z gier hazardowych. Krótko mówiąc, rozwija się u nich uzależnienie.

Leczenie uzależnienia od hazardu jest możliwe, zwłaszcza w przypadku wczesnej diagnozy. W tym tekście zajmiemy się szerzej tym tematem. Za moment omówimy, czym tak naprawdę jest uzależnienie od hazardu, jak zdiagnozować pojawiające się objawy tzw. “problemowej gry”. Zastanowimy się także, jakie są przyczyny i czynniki ryzyka.

Jak rozpoznać, czy ktoś jest uzależniony od gier hazardowych?

Podobnie jak w przypadku pozostałych uzależnień behawioralnych, nie istnieje definicja uzależnienia od hazardu, która można streścić jednym zdaniem. Specjaliści zgodni są jednak, że o problemie można mówić w sytuacji, gdy u gracza w ciągu ostatniego roku wystąpiło kilka z poniższych objawów:

• Potrzeba stawiania coraz wyższych kwot w celu osiągnięcia satysfakcji.
• Wielokrotne nieudane próby ograniczenia, kontrolowania lub zaprzestania korzystania z gier.
• Jeśli dana osoba podejmowała próbę kontroli swojego zachowania, występowały u niej niepokój lub drażliwość.
• Korzystanie z gier hazardowych miało miejsce pomimo uczucia przygnębienia lub wyrzutów sumienia z tego powodu.
• W życiu codziennym miało miejsce częste myślenie o hazardzie (np. fantazjowanie na temat wygranych).
• W trakcie gry powszechne stawało się odrabianie strat. Oznacza to ni mniej nie więcej tylko dalszą grę pomimo strat w celu „wyrównania rachunków”.
• Gra w kasynie online lub stacjonarnym skutkowała dodatkowymi szkodami w pracy lub w życiu osobistym.
• Dana osoba okłamywała siebie i innych w celu ukrycia swojej aktywności w kasynie.
• “Łatanie dziur” w budżecie, czyli korzystanie z pożyczek, chwilówek itd.

Oczywiście powyższe objawy nie muszą występować na raz. Co więcej, niektóre z nich pojawiają się okresowo, inne zaś wygasają. Z tego też względu bliskim i przyjaciołom, jak również samym uzależnionym, łatwo jest przegapić moment, w którym gra w kasynie zamiast tego, żeby sprawiać przyjemność, zaczyna być źródłem kłopotów.

Perspektywa czasowa, czyli jak rozwija się uzależnienie

Nikt nie staje się nałogowym hazardzistą z dnia na dzień. Podobnie jak to bywa w przypadku korzystania z substancji psychoaktywnych, nałóg rozwijać się może szybko lub latami. Terapeuci uzależnień zwracają uwagę na pewnego rodzaju ciągłości czasowe, które w skrócie przedstawiamy piętro niżej:

1. Nieuprawianie hazardu: Do tej grupy należą osoby, które nigdy nie uprawiają hazardu. Należy do niej większość Polaków.
2. Hazard okazjonalny i towarzyski: Zdecydowana większość graczy należy do tej właśnie grupy. Dla niej wizyta w kasynie internetowym, takim jak Ice Casino i gra w ulubione sloty czy ruletkę online albo w kasynie stacjonarnym stanowi po prostu formę zabawy. Okazjonalne kupowanie losów na loterię, okazjonalne odwiedzanie kasyna w celach rozrywkowych, zakład postawiony raz na miesiąc czy kilka tygodni z okazji gry ulubionego klubu sportowego – tego typu aktywności są powszechne i nie stanowią dla przytłaczającej większości z nas problemu.
3. Regularny hazard towarzyski: Kolejny krok wiąże się z regularnym uprawianiem hazardu. Zaczyna on stanowić główną formę rozrywki, ale na tym etapie nie szkodzi jeszcze nam w pracy ani nie zaburza naszych relacji osobistych. Jest to moment, w którym gracz powinien przyglądać się swojemu hobby, gdyż czas inwestowany w grę zaczyna być na tyle istotny, iż łatwo przegapić moment, w którym należy zaprzestać go całkowicie.
4. Gra pomimo szkód: Tutaj wizyty w kasynie i zakłady sportowe prowadzą już do trudności w relacjach osobistych, zawodowych i społecznych. Możemy na przykład “zawalać” pracę, zaczynamy kłamać bliskim osobom na temat czasu spędzonego przy grach. Zaczyna się gra za pożyczone pieniądze. Tutaj wymagana jest już interwencja z zewnątrz, gdyż graczowi jest coraz trudniej wyrwać się z błędnego koła.
5. Patologiczny hazard: To ostatni etap na naszym kontinuum. Korzystanie z gier hazardowych w poważny sposób wpływa na wszystkie aspektom życia danej osoby. Uzależniony nie jest w stanie kontrolować swojego zachowania pomimo podejmowanych prób. Gra kontynuowana jest z pełną świadomością szkód osobistych i finansowych.

Dlaczego jedni się uzależniają od hazardu, a inni nie?

Psychologowie uważają, iż podatność na uzależnienie od hazardu warunkowana jest przez wiele różnych czynników. Mogą one działać jednocześnie lub oddzielnie. Ostatecznie jednak prowadzą do utraty kontroli nad grą. Oto podstawowe z czynników:

• Biologiczne mechanizmy – Gra na slotach i inne formy hazardu aktywują układ nagrody w mózgu. Wszyscy znamy stan towarzyszący intensywnemu wyrzutowi dopaminy, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za uczucie przyjemności i euforii. Wygrana, nawet niewielka, skłania nas do dalszej gry. Nasz mózg zaczyna kojarzyć obstawianie z pozytywnymi emocjami. Z czasem gra staje się sposobem na poprawę nastroju i ucieczkę od problemów.
• Psychologia – Część graczy jest bardziej podatna na uzależnienia. Należą do nich na przykład osoby impulsywne, skłonne do ryzykownych zachowań i szukają w życiu silnych emocji. Czynnikami sprzyjającymi uzależnieniom są także problemy emocjonalne, niska samoocena czy depresja.
• Przyczyny społeczne i środowiskowe – Nie bez znaczenia jest również wpływ otoczenia. Gdy wzrastaliśmy w rodzinie, w której hazard był obecny na porządku dziennym, często sami powtarzamy błędy naszych rodziców. Nawet w dorosłym życiu uznajemy gry hazardowe za atrakcyjną formę rozrywki, co sprzyja zacieraniu się granic między zabawą a patologią.
• Mechanizmy iluzji kontroli – W kasynie nie brakuje graczy, którym wydaje się, że udało im się odkryć strategię, która pozwala im zwiększyć szanse na wygraną. To jeden z wielu mechanizmów, który skłania nas do magicznego myślenia.
• Okoliczności – Sytuacje stresogenne i rozmaite trudności życiowe także popychają nas do zachowań ryzykownych, w których przez chwilę odczuwamy ulgę. W dłuższej perspektywie obstawianie prowadzi niestety do jeszcze większych problemów.

Kiedy należy udać się do lekarza w związku z problemami z hazardem?

Niestety pokonanie uzależnienia od substancji czy behawioralnego na własną rękę nie jest proste. Najlepiej więc skorzystać z pomocy specjalisty. W szczególności dotyczy to bliskich, którzy zauważają, że zachowanie kogoś w rodzinie zaczyna negatywnie wpływać na daną osobę i jej otoczenie pod względem finansowym, emocjonalnym lub fizycznym.

Osoba, która gra nałogowo, początkowo może się bronić, albowiem konfrontacja z problemem jest dla niej niewygodna i dotkliwa. To normalny mechanizm psychologiczny. Nawet jeśli uważasz, że zachowanie drogiej ci osoby jest “na granicy”, warto postawić na szczerą rozmowę. Jeśli nie jesteś pewien, od czego zacząć, możesz skorzystać z ogólnie dostępnych materiałów na ten temat. Z pewnością nie zaszkodzi umówienie się na rozmowę w poradni uzależnień. Rozmowa z pracownikiem służby zdrowia na temat własnych emocji i sytuacji, w której znalazła się bliska nam osoba, pomoże w określeniu dalszych kroków.

Co istotne, uzależnienie od gier hazardowych jest “uleczalne” niezależnie od etapu, na którym podjęta zostaje interwencja terapeutyczna. Lepiej zrobić to jak najwcześniej, zanim szkody zaczną nas kompletnie przytłaczać.

Jak radzić sobie z uzależnieniem?

Do rozpoczęcia leczenia, podobnie zresztą jak w przypadku alkoholizmu czy innych nałogów, jest wewnętrzna motywacja samego uzależnionego. Jeśli dana osoba nie “dojrzała” do zmiany w życiu i nie ma w sobie gotowości, terapia podjęta pod presją otoczenia nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.

W walce z patologicznym hazardem stosuje się różne metody, w tym terapię indywidualną, spotkania grupowe oraz leczenie farmakologiczne. Często pomocne okazuje się także wsparcie instytucji zajmujących się doradztwem w zakresie spłaty zadłużenia. Stworzenie konkretnego planu finansowego pomaga zredukować stres i odbudować poczucie stabilizacji. Wówczas szanse na trwałe zerwanie z nałogiem są znacznie wyższe.

Jeśli uzależnienie stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta, warto rozważyć pobyt w prywatnym ośrodku terapeutycznym. Tam osoba z problemem otrzyma kompleksową pomoc plus wsparcie psychiatryczne bądź farmakologiczne.